Khi nào phòng vệ chính đáng phát sinh trách nhiệm bồi thường thiệt hại ?
Tư vấn về hành vi chống trả hành vi xâm phạm sức khỏe của người khác có phải bồi thường thiệt hại theo quy định của pháp luật. Nội dung tư vấn như sau:
Câu hỏi: Xin chào luật sư ạ, trường hợp của gia đình cháu là thế này ạ:khi bố cháu đang làm việc với một chiếc máy cắt điện loại nhỏ thì bị một người hàng xóm chạy đến đánh bất ngờ từ đằng sau lúc đó giật mình có quay lại phản kháng chiếc máy cắt vẫn còn chạy hai bên giằng co lúc đó cháu vào can rồi cả hai tách nhau ra không còn xô xát nữa và đều bị thương , nhưng người hàng xóm bị thương nặng hơn rồi người hàng xóm bỏ đi gọi xe tự đi bệnh viện và nộp đơn kiện bố cháu ạ, vậy giá đình cháu phải làm sao ạ.mong sớm nhận được câu trả lời của luật sư ạ.
Trả lời: Cảm ơn bạn đã gửi câu hỏi đề nghị tư vấn đến Công ty Luật Sư Toàn Quốc, trường hợp của bạn chúng tôi tư vấn như sau:
Khi bố bạn bị đánh bất ngờ từ đằng sau và quay lại phản kháng trong khi chiếc máy cắt điện loại nhỏ vẫn còn đang hoạt động thì hành động của bố bạn đã vượt quá giới hạn chính đáng vì căn cứ theo quy định pháp luật thì phòng vệ chính đáng là hành vi của người vì bảo vệ lợi ích của Nhà nước, của tổ chức, bảo vệ quyền, lợi ích chính đáng của mình hoặc của người khác, mà chống trả lại một cách cần thiết người đang có hành vi xâm phạm các lợi ích nói trên. Theo đó, việc bố bạn sử dụng chiếc máy cắt điện chống trả hành vi tấn công của người hàng xóm là hành vi chống trả một cách quá mức cần thiết. Hành vi đó không phù hợp với tính chất và mức độ nguy hiểm đối với hành vi của người hàng xóm.
* Về trách nhiệm dân sự
Vì bố bạn đã chống trả lại hành vi của người hàng xóm một cách quá mức cần thiết cho nên bố bạn có trách nhiệm phải bồi thường thiệt hại theo quy định tại Điều 594 Bộ luật dân sự năm 2015:
“ Người gây thiệt hại trong trường hợp phòng vệ chính đáng không phải bồi thường cho người bị thiệt hại.
Người gây thiệt hại do vượt quá giới hạn phòng vệ chính đáng phải bồi thường cho người bị thiệt hại…”
Điều 590 Bộ luật dân sự năm 2015 quy định về thiệt hại do xâm phạm tính mạng sức khỏe như sau:
” 1. Thiệt hại do sức khỏe bị xâm phạm bao gồm:
a) Chi phí hợp lý cho việc cứu chữa, bồi dưỡng, phục hồi sức khỏe và chức năng bị mất, bị giảm sút của người bị thiệt hại;
b) Thu nhập thực tế bị mất hoặc bị giảm sút của người bị thiệt hại; nếu thu nhập thực tế của người bị thiệt hại không ổn định và không thể xác định được thì áp dụng mức thu nhập trung bình của lao động cùng loại;
c) Chi phí hợp lý và phần thu nhập thực tế bị mất của người chăm sóc người bị thiệt hại trong thời gian điều trị; nếu người bị thiệt hại mất khả năng lao động và cần phải có người thường xuyên chăm sóc thì thiệt hại bao gồm cả chi phí hợp lý cho việc chăm sóc người bị thiệt hại;
d) Thiệt hại khác do luật quy định.
2. Người chịu trách nhiệm bồi thường trong trường hợp sức khỏe của người khác bị xâm phạm phải bồi thường thiệt hại theo quy định tại khoản 1 Điều này và một khoản tiền khác để bù đắp tổn thất về tinh thần mà người đó gánh chịu. Mức bồi thường bù đắp tổn thất về tinh thần do các bên thỏa thuận; nếu không thỏa thuận được thì mức tối đa cho một người có sức khỏe bị xâm phạm không quá năm mươi lần mức lương cơ sở do Nhà nước quy định…”
Theo đó thì bố bạn có trách nhiệm bồi thường thiệt hại những thiệt hại được quy định tại Điều luật trên đối với phần vượt quá giới hạn phòng vệ chính đáng của mình .
Đồng thời, Khoản 1 Điều 595 Bộ luật dân sự năm 2015 cũng quy định về nguyên tắc bồi thường thiệt hại như sau:
“ 1. Thiệt hại thực tế phải được bồi thường toàn bộ và kịp thời. Các bên có thể thỏa thuận về mức bồi thường, hình thức bồi thường bằng tiền, bằng hiện vật hoặc thực hiện một công việc, phương thức bồi thường một lần hoặc nhiều lần, trừ trường hợp pháp luật có quy định khác…”
Theo đó thì bố bạn phải bồi thường thiệt hại phần vượt quá giới hạn phòng vệ chính đáng của mình. Thiệt hại phải được bồi thường toàn bộ và kịp thời theo nguyên tắc bồi thường thiệt hại của Bộ luật dân sự năm 2015. Đồng thời, gia đình bạn cũng có thể có yêu cầu phản tố yêu cầu bên hàng xóm bồi thường thiệt hại đối với hành vi xâm phạm sức khỏe cho bố bạn theo quy định của Bộ luật tố tụng dân sự.
* Về trách nhiệm hình sự
Trách nhiệm hình sự đối với bố bạn: Nếu hành vi cố ý gây thương tích do vượt quá giới hạn phòng vệ chính đáng của bố bạn gây nên hậu quả là tỷ lệ thương tật từ 31 % trở lên thì bố bạn có thể phải chịu trách nhiệm hình sự theo quy định tại Điều 134 Bộ luật hình sự năm 2015 sửa đổi, bổ sung năm 2017 về tội cố ý gây thương tích do vượt quá giới hạn phòng vệ chính đáng theo quy định như sau:
“1. Người nào cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác mà tỷ lệ tổn thương cơ thể từ 11% đến 30% hoặc dưới 11% nhưng thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt cải tạo không giam giữ đến 03 năm hoặc phạt tù từ 06 tháng đến 03 năm:
a) Dùng vũ khí, vật liệu nổ, hung khí nguy hiểm hoặc thủ đoạn có khả năng gây nguy hại cho nhiều người;
b) Dùng a-xít nguy hiểm hoặc hóa chất nguy hiểm;
c) Đối với người dưới 16 tuổi, phụ nữ mà biết là có thai, người già yếu, ốm đau hoặc người khác không có khả năng tự vệ;
d) Đối với ông, bà, cha, mẹ, thầy giáo, cô giáo của mình, người nuôi dưỡng, chữa bệnh cho mình;….”
Tuy nhiên, trong trường hợp này bạn cần xác định về hành vi của bố bạn là do phòng vệ chính đáng và do lỗi của phía bên kia, và gia đình có thể thu thập các tình tiết giảm nhẹ để có thể được giảm nhẹ trách nhiệm hình sự tương ứng. Về tình tiết giảm nhẹ bạn có thể gửi đơn tới cơ quan công an để đề nghị và có thể căn cứ theo Khoản 1,2 Điều 51 BLHS 2015 sửa đổi năm 2017 để tham khảo về các tình tiết giảm nhẹ tương úng.
Trên đây là nội dung tư vấn của Luật Sư Toàn Quốc về vấn đề bạn hỏi và quan tâm. Nếu còn vướng mắc, chưa rõ cần luật sư giải đáp, bạn vui lòng gọi đến Tổng đài tư vấn pháp luật trực tuyến của chúng tôi – Số điện thoại liên hệ: 0926 220 286 để được hỗ trợ kịp thời.
Trân trọng.
CV tư vấn: Hoàng Hằng. – Luật Sư Toàn Quốc
